استاد خالد غفوری در مدرسه هشتم مشق اجتهاد بیان داشت:
حکم را بر آیه تحمیل نکنیم/ آزاد بی اندیشیم
استاد خالد غفوری کارگاه شیوه استناددهی به کتاب را در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی (ره) قم ارائه نمود و نحوه استدلال به کتاب در مباحث نوظهور را بیان داشت. برخی مطالب مطرحشده بهقرار زیر است:
ابتدا باید سؤالاتی که در مورد محیطزیست است را بیان کنیم. سؤالاتی از این قبیل که آیا تخریب محیطزیست حرام است؟ جلوگیری از تخریب آن واجب است؟ حفظ آن بر عهده کیست؟ در صورت تخریب آیا ضمان دارد؟ صرف تخریب محیطزیست انسان حرام است یا مطلق جانداران؟ تخریب بهصورت تدریجی حرام است یا دفعی؟ در تزاحم بین حفظ محیطزیست و حفظ انسانها چه باید کرد؟
در خصوص تخریب محیطزیست اگر به سراغ سنت رویم، مطلب خاصی دستمان را نمیگیرد؛ چراکه فقط دو روایت از حضرت امیر (ع) در این زمینه وجود دارد که آن دو نیز سند ندارد. لکن وقتی سراغ قرآن رویم آیات ۲۰۶ و ۲۰۷ بقره در این زمینه وجود دارد:
اذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها و مهلک الحرث و النسل و …
ابتدا میباید واژگان مطرحشده در آیه را بررسی نمود و سپس ترکیب آنها در جمله را استظهار کرد و درنهایت آنچه را که ظهورش با ادله داخلی و خارجی قوی بود، متعین دانست.
مسیر استدلال به آیات قرآن را بایستی به طریق زیر پیمود:
۱. آیه مرتبط با بحث از طریق جستجو و … انتخاب شود.
۲. آیه بدون موضع و پیشفرض بررسی شود.
۳. بهصورت آزاد، احتمالات در واژگان آیه را بررسی کرده و احتمال قوی در مدلول آیه انتخاب شود.
۴. کل آیه را موردبررسی قرار داده که در پی آنچه حکمی است. ممکن است فقها بدین آیه استناد نکرده باشند.
۵. اشکالات احتمالی بر استدلال مطرح شود و بدانها پاسخ داده شود؛ و درنهایت آیات متعارض، مفاسد و مصالح موجود، روایات متعارض و متخالف مطرح و بررسی شود.