مشق اجتهاد یک سایت دیگر با وردپرس فارسی
حجتالاسلام شهریاری عنوان کرد:
وجود شکافهای عمیق بین فقه سنتی و نیازهای جامعه/ جنگ سایبری را با موشک پاسخ دهیم؟
استاد حمید شهریاری در هشتمین میزگرد چالش های فقه در دنیای معاصر که در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی (ره) قم برگزار شد، با اشاره به این نکته که فقه امروزه با سونامیهایی روبرو است به بیان نکاتی در این زمینه پرداخت.
باید دنیای معاصر را بشناسیم تا ببینیم فقه با چه چالشهایی روبرو است. تحولاتی در سبک زندگی بشر رخداده است؛ نه اینکه صرفاً تغییر کرده باشد، بلکه تحول بنیادی نموده است. دو انقلاب در دنیای امروز رخداده است:
اول: انقلاب اطلاعاتی و یا سونامی اطلاعات؛ اطلاعات درگذشته محدود بود و اخبار منتشر نمیشد؛ اما امروزه اطلاعاتی که در یک سال تولید میشود با کل اطلاعاتی که بشر از ابتدای خلق تا قبل این سال تولید کرده است، برابری دارد.
دوم: سونامی ارتباطات؛ درگذشته ارتباطات میان شهرها بسیار اندک بود لکن امروزه اطلاعات، توسط تلفن همراه بهراحتی منتقل میشود. ۳٫۵ میلیارد انسان در کره زمین از تلفن همراه استفاده میکنند.
دیگر اتفاقات زندگی مانند اطلاعات معاملات نیز فرازمانی و فرامکانی شده است. امروزه لازم نیست عقد در یک مکان و یکزمان صورت پذیرد، بلکه طرفین در هر نقطهای از عالم باشند، این امر ممکن است. امروزه در یک اتاق میتوان با میلیاردها نفر ارتباط برقرار کرد و دوستیابی به اتاقها راهیافته است، درحالیکه درگذشته، دوستیابی در کوچه اتفاق میافتاد.
در این فضا نیاز به موضوع شناسی داریم. موضوعاتی که بهنوعی دیگر مطرح میشوند. بهعنوان نمونه کتاب الجهاد همراه با فناوری و بدون آن متفاوت است. امروزه جنگ، جنگ سایبر است؛ ویروسی به سیستم سد وارد میکنند و با اختلال در باز و بسته شدن درب سد و شکستن آن، دهها روستا را تخریب میکنند؛ یا اگر کارتهای اعتباری در کل کشور دچار مشکل شود و کسی نتواند خرید کند، کشور فلج میشود.
چالش فقه در دنیای جدید شناخت موضوع است. فقه با سونامی از موضوعات مواجه است. بهعنوان نمونه، نیازی نبود مرحوم محقق ارتباط بین کارگر و کارفرما را مطرح نماید. در آن زمان سازمانهای مدنی و شرکتهای بزرگ وجود نداشته که رابطهای اینچنینی بین کارگر و کارفرما ایجاد شود.
مسائلی مانند ایجاد فرصتهای برابر برای استخدام، امنیت شغلی کارمندان، حفظ اطلاعات آنها، تشویق کارمند، توبیخ کارمند، ترفیع کارمند، میزان حقوق کارمندان، بیمه کارمندی و … میباید در کتابی مانند کتاب الاجاره مطرح شود.
ازجمله مسائل در جنگ سایبر این است که اگر کشوری با ما جنگ سایبری نمود و اطلاعات ما را مورد هدف قرار داد، میتوانیم به آنها موشک بزنیم؟ آمریکا همین را تصویب کرده و پاسخ جنگ سایبر را با موشک پاسخ میدهد.
معتقدم در فقه از دو ناحیه دچار چالش هستیم:
شکاف کمّی باید سبب شود تولید محتوا کنیم. شکاف عمیقی بین مباحث سنتی حوزه و نیازهای جامعه وجود دارد. باید با مباحث سنتی آموختهشده که ارزشمند است به حل مسائل جدید پرداخت.
شکاف کیفی فقه در نظام واره فقه است که آیا میتوان فقه را نوعی دیگر مطرح نمود یا خیر؟ هیچگاه به فقه اخلاقی نگاه نشده است. حلالها و حرامها در فقه ارزشهای اخلاقیاند.
