• فقه و حوزه عمومی

1. بازشناسی مواضع ارتباط فقه سنتی با حوزه عمومی
2. فقه و قانون: تاریخچه تعاملات و افق­های پیش‌رو.
3. چگونه فتوای فقهی در قانون‌گذاری اثر می­گذارد یا باید بگذارد. بررسی رویه­های عملکرد شورای نگهبان در باب مصوبات مجلس.
4. بازخوانی ادله فقهی بر اساس مخاطب عمومی. به‌عنوان نمونه اگر یک‌نهاد عمومی بزرگ مخاطب فقه باشد، در افتاء چه اثری دارد؟ مثلاً سازمان صداوسیما به‌جای اینکه همچون اشخاص از دفتر مراجع استفتاء کند، آیا پاسخگوی نیازهای وی خواهد بود و یا گذشته از این، برای او نیز حجت است یا خود باید به پژوهش‌های فقهی موردنیازش مبادرت ورزد؟
5. مسائل فقهی مرتبط با ماهیت نمایندگی در مجلس: وکلای مردم یا نائبان ولی‌فقیه؟
6. تمهیدات لازم برای ورود روشمند فقه به حوزه عمومی.
7. ارتباط حکم ثانوی، مصلحت و ابهامات موجود در این معیار. قائم به شخص بودن تشخیص مصلحت و عوارض آن و نیز ضرورت و فواید آن.
8. برگزاری کنسرت­های موسیقی.
9. تغییر ارزش اموال خصوصی به‌واسطه تصمیم­ها و کنش­های سیاسی مسئولان.
10. فقه و ممیزی کتاب، فیلم، روزنامه، رسانه ملی و …

منابع:

فقه و قانون‌گذاری؛ ابراهیم شفیعی سروستانی، کتاب طه. مشروح مذاکرات شورای نگهبان. کتاب فقه مدیریت شهری ج ۱٫ آثار دکتر داوود فیرحی. تنبیه الامه نائینی خصوصاً با شرح داود فیرحی. فقه و مصلحت، ابوالقاسم علیدوست.

• فقه سیاسی

1. ولایت‌فقیه: قلمروی وظایف و اختیارات، ارزیابی تاریخچه فقهی و صورت‌بندی‌های آن؛ سنت فقهی، امام خمینی، آیت‌الله منتظری و دیگران؛ تفاوت ولایت مطلقه با استبداد: آیا روندهای دموکراتیزه نمودنِ ولایت، تبیین فقهی دارد یا صرفاً سیاسی است؟
2. ارزیابی گفتمان فقه حکومتی و نظام­ساز.
3. مسئله امربه‌معروف و نهی از منکر در موارد احتیاج به نیروی قهریه.
4. مسائل فقهی مرتبط با ماهیت نمایندگی در مجلس: وکلای مردم یا نائبان و مشاوران ولی‌فقیه؟
5. تبیین مسئله تنفیذ.
6. شورای نگهبان و مسائل مرتبط با احراز صلاحیت­ها.
7. تبیین فقهی مردم­سالاری دینی.

منابع:

قواعد فقه سیاسی، روح­الله شریعتی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. فقه سیاسی؛ عباسعلی عمید زنجانی، امیرکبیر. دولت و حکومت در اسلام، لمبتون؛ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. فقها و حکومت، جعفری هرندی، روزنه. توزیع قدرت در اندیشه سیاسی شیعه، سید صادق حقیقت، هستی­نما.

• فقه رسانه

1. فقه و ممیزی نشر کتاب، فیلم، روزنامه و…
2. تبلیغات معطوف به کودکان در رسانه­ها و برانگیختن آن­ها به خرید و مصرف کالا. به‌عنوان نمونه با توجه به عدم التفات کودکان به مصلحت خویش آیا ایجاد انگیختگی در آن­ها و واداشتن والدین به تقلا در برابر کودکانشان مجاز است؟
3. رسانه و شکل دادن به گفتمان عمومی و تبیین مواضع انتقادی و ایجابی فقه، مانند اشرافی گری، حجاب مقبول و مطلوب، رفتارهای استاندارد و …
4. استفاده از ترفندهای رسانه­ای برای خلق واقعیات.
5. مسائل مرتبط با شبکه­های اجتماعی و قابلیت­های فراوان جهت استفاده‌های نادرست، مانند تسهیل روابط نامشروع، شایعه‌پراکنی، آسیب به روابط خانوادگی.
6. خرید، نصب، ارتزاق و استفاده از آنتن‌های ماهواره­ای.
7. فقه و بازی‌های رایانه­ای: ارزیابی محتوایی، قدرت نمادین بازی­ها، توصیه­های ایجابی.

منابع:

امام خمینی و رسانه­های گروهی، جواد فخارطوسی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. سلسله مباحثی درباره فقه رسانه، علی نهاوندی، مرکز پژوهش­های صداوسیما. پیش­درآمدی بر فقه رسانه، احمد مبلغی، مطالعات رسانه و امت، شماره ۱٫

• فقه فرهنگ، تعلیم و تربیت

1. فقه و آموزش‌وپرورش عمومی- فقه و آموزش عالی: مسئله یابی، آسیب­شناسی، ترسیم ایدئال.
2. کنسرت­های موسیقی
3. فقه و ممیزی نشر کتاب، فیلم، روزنامه و…
4. مصداق یابی کتب ضاله در شرایط امروزه: دسترسی گسترده به محتویات تولیدشده در سراسر موضوعات و توسعه ترجمه.
5. مشروعیت آموزش فلسفه در سطوح مختلف، با توجه به فتاوای برخی فقها.
6. نظام ارزیابی نابرابر دانش آموزان و بی‌عدالتی در آینده شغلی، به‌عنوان نمونه همچنان بسیاری از آزمون­ها به شکل سراسری و هماهنگ نیست و خصوصیات اساتید در ارزیابی دانش‌آموز تأثیر بسزا دارد.
7. نابرابری فرصت­های بهره­مندی از امکانات آموزشی و نیز اساتید باکیفیت.

منابع:

نگرشی بر تعامل فقه و تربیت، علی همت بناری، موسسه امام خمینی ره. فقه تربیتی، علیرضا اعرافی، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان. بررسی فقهی تعلیم و تعلم فلسفه، علیرضا اعرافی، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان.

• فقه شهر و شهرنشینی

1. تبدیل قهری املاک خصوصی به عمومی، اقتضائات توسعه شهری، تغییر قیمت املاک به‌واسطه تصمیمات حاکمیتی.
2. تغییر ارزش اموال خصوصی به‌واسطه تصمیم­ها و کنش­های سیاسی مسئولان.
3. الزام شهرداری به ساخت و حفظ فضای سبز در حریم خصوصی مالک.
4. مالکیت زباله.

منابع:

فقه مدیریت شهری (۷ جلد)

• فقه امور اقتصادی و مالی

  • مسائل کلان

1. چگونگی گنجانیدن عناوین معاملی تازه در عناوین شناخته‌شده فقهی: نواقص، ظرفیت‌های فقه موجود، راهکارها و توقیفی بودن عناوین معاملی یا قابلیت تعریف عناوین تازه و شروط آن. ضروری است استاد محترم، روندی را که فقها و نیز قوانین موضوعه اسلامی با این عناوین برخورد کرده‌اند، تشریح کند؛ زیرا بسیاری از عقودی که برای فقه سنتی، تازه محسوب می‌شود، چند دهه از حضورشان در ایران می‌گذرد؛ مانند عقود بانکی مضاربه، تسهیلات و بیمه.
2. معاملاتی که به شکل خصوصی مجاز و در سطح ملی یا بین‌المللی غیرمجازند: فقه چگونه باید هر دو حوزه را به شکلی روشمند در کنار یکدیگر موردعنایت قرار دهد؛ مانند مسئله قاچاق کالا یا لزوم حمایت از تولید ملی.
3. مسائل مرتبط با نحوه هزینه بیت‌المال: روند مشروعیت تصرفات حکومتی، گستره آن و نحوه ارتباط اشخاص واجد سهم از بیت‌المال با حاکمیت؛ به‌عنوان نمونه، از منظر فقه، چگونه باید هزینه‌های گزاف تیم‌های فوتبال داخلی، در صورت وجود فراوان فقر مطلق در جامعه، بررسی شود؟ یا مانند نحوه وکالت در هزینه کردِ اموال و درآمدهای ملی از سوی حاکم یا مردم به نهادهای حکومتی و شروط صحت هزینه کردِ وکیل و راهکارهای فقهی احراز تخلف؛ یعنی آیا وکالت تام و مطلق است یا مشروط و محتاج نظارت؟
4. تمایز حقوق اقتصادی و علم اقتصاد اسلامی و تبیین نحوه ارتباط بالفعل و بالقوه فقه با هریک؛ به‌عنوان نمونه ارزیابی اثر مرحوم شهید صدر، اقتصادنا؛ یا تلاش‌های آیت‌الله هادوی تهرانی.
5. رابطه فقه و قوانین موضوعه­ی اقتصادی جاری و نحوه تأثیر و تأثّر هر یک بر دیگری.
6. مسئله حیل شرعی برای تصحیح معاملات: رویکردهای موجود و تبیین و ارزیابی هرکدام.
7. بررسی ماهیت پول یا ارزش مالی در دوران گذشته و جدید و آثار آن بر احکام؛ به‌عنوان نمونه مواردی که اعتبار مالی حاصل از گذر زمان، مانند تأخیر در تأدیه یا مثل خسارت وارد بر شخص محبوس که عرف بدان اذعان دارد، امانگاه سنتی فقه به ارزش مالی، قادر به تبیین آن نیست.
8. بررسی وظایف حکومت در تأمین عدالت اقتصادی با رویکرد فقهی؛ مانند مسئله رانت، نظارت بر قیمت‌گذاری و نسبت آن با مالکیت خصوصی و آزادی مالک در ارائه‌ی کالا به قیمت مطلوب خویش.
9. مسائل حقوق کار: تاریخچه مفصل مناقشات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و نیز تبیین روند فقهی مداخلات دولتی در تنظیم روابط کارگر- کارفرما.
10. تأمل بر غایات اقتصادی که فقه مشعر بر آن‌ها است (فقه المقاصد) و تبیین روشی برای بهره بردن از آن‌ها درروند افتاء.

    • مسائل خُرد

11. تبیین فقهی بورس و مسائل آن: کتاب «مصوبات کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار»، انتشارات بورس.
12. تبیین فقهی بازاریابی شبکه‌ای و مسائل آن، مضاف بر مناقشات فقهی جاری.
13. تبیین فقهی شروط صحت تسهیلات بانکی و ارزیابی راهکارهای فقهی مورداستفاده.
14. تبیین عقد بیمه، صور مختلف آن، دسته‌بندی مواضع موجود و ارزیابی آن‌ها.
15. تبیین فقهی اخذ مالیات بر سرمایه اعم از منقول و غیرمنقول.
16. موضوع شناسی؛ مانند پول، اعتبارات بانکی، کارت‌های اعتباری، شخصیت‌های حقوقی، توزیع سهام، قلمرو خصوصی و عمومی اموال و…
17. خریدوفروش مواد مخدر طبیعی و صنعتی، به‌صورت عمده و خرده‌فروشی.

منابع:

ربا، بهره، سود ازنظر فقهی و اقتصادی، محمد محمودی گلپایگانی، دانشگاه تهران. بایسته­های اقتصادی از دیدگاه فقهی و حقوقی، محسن اسماعیلی، نشر شهر. مبانی فقهی-اقتصادی بانکداری، حسین عیوضلو، دانشگاه امام صادق (ع). مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، محمدمهدی کرمی، سمت. مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، محمود عبداللهی، جامعه مدرسین. مصوبات کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، انتشارات بورس. بانکداری اسلامی نه بانکداری بدون ربا، سید عباس موسویان، زمانه، ش ۱۰۷٫ تحلیل و مقایسه تجربه قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای بانکداری اسلامی در سایر کشورها؛ حسین میسم، عباس موسویان، عباس عبدالهی، حامد امر الهی؛ مطالعات اقتصاد اسلامی، ش ۸٫

• فقه جزا

1. سهم فقه در منابع تعیین‌کننده میزان و کیفیت مجازات که قوه مجریه و دیوان عالی کشور نیز مجازات و نحوه اجرای آن‌ها را مشخص می­کنند.
2. تحقیق تطبیقی در آیین دادرسی: در آیین دادرسی باید روش‌های انضمامی و عملیاتی برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات جرم شناسانه، نحوه رسیدگی و صدور رأی، اعتراض به آن، اجرای رأی و نیز تعیین اختیارات و وظایف مقامات دادگستری و ضابطان اجرایی موردبررسی قرار گیرد. این بررسی بسیار حساس، اثرگذار و درعین‌حال قابل بازخوانی در راستای عدالت و انصاف است. ازآنجاکه کشورهای مختلف با میزان متفاوتی از حساسیت نسبت به حقوق طرفین دعوا، رویه خود را شکل می­دهند، آشنایی با آن­ها در ایجاد حساسیت نسبت به جنبه­هایی که مورد غفلت واقع‌شده بسیار رهگشا است.
3. مسئله اشتراط اجتهاد در امر قضاوت و تبیین نحوه تصحیح وضع موجود و ارزیابی آن.
4. بررسی روش­های نوین کشف جرم و لزوم تمسک به آن‌ها درصورتی‌که موجب علم باشند و تقدم آن بر ادله منصوص یمین و بینه: جرم‌شناسی به‌عنوان یک علم تا چه حد می­تواند در آیین دادرسی مورد تمسک باشد و ادله منصوص را به تأخیر بیندازد؟ خود مسئله یمین و بینه و قدرت کشف یا صرف رافع خصومت بودن ظاهری آن‌ها باید موردبحث قرار گیرد.
5. مسئله غایت قضاوت و حجیت داوری: رفع مناقشه یا کشف واقعیت؟ هر یک از این دو نگاه در مسائل فرعی باب قضا تأثیرگذار خواهد بود.
6. مجازات -اعم از حد یا تعزیر- بر کودک: موضوع شناسی کودک مناسب با استحقاق کیفر قضایی؛ بررسی تطبیقی با کنوانسیون بین­المللی حقوق کودک و ارزیابی آن؛ ملاک تمییز، بلوغ و مسئولیت کیفری در کودکان چگونه باید تعیین شود؟ علوم تجربی مانند پزشکی قانونی و روانشناسی، به چه نحو می­توانند در موضوع شناسی، به‌عنوان حجت به کار گرفته شوند؟ روایات و عرف به چه نحو می­توانند در تعیین موضوع «کودکی» یا «بلوغ» مورداستفاده قرار گیرند؟
7. مسئله جنون یا عدم سلامت روانی که رافع احکام کیفری است به چه نحو یا انحایی به‌عنوان حجت فقهی قابل احراز است؟ روان‌پزشکی تا چه اندازه می­تواند قابل‌اعتماد باشد؟ شبهه در این موارد در صور مختلف، مانند قتل، چگونه باید ارزیابی شود؟ روند احراز افاقه چگونه خواهد بود؟ تکلیف مجرمی که پس از ارتکاب جرم، سلامت روان را از دست دهد، چگونه باید بررسی شود؟ استحقاق کیفری، مطلقاً منوط به ارتکاب جرم است یا شروط دیگری نیز در میان است؟
8. غایت ایجاد و اجرای نظام کیفری چیست؟ جبران، تشفی خاطر، تنبیه شخصی، پیشگیری و یا عدالت اجتماعی. به‌عنوان نمونه، طرح اعدام حامل مواد مخدر که مجازاتی مناقشه برانگیز بوده است، به مناسبت حضور ارتکازی مورد سوم مطرح‌شده است. حضور هریک از غایات، به رویه­هایی برای تعیین کیفر دامن می­زند؛ لذا باید به شکلی منضبط به آن­ها توجه نشان داد.
9. مسئله محدودیت زمانی داوری: قاضی به دلیل حجم انبوه پرونده­ها، باید در حکم خود تسریع کند و مدعی نیز گاه در صورت تأخیر در حکم، از وصول به منافع مرتبط با احقاق حق خود، بالکل محروم می­شود در مواردی که حکم قاضی تنها در یک بازه خاص زمانی برای مدعی اهمیت دارد و پس‌ازآن حکم قاضی در احقاق حق او بی‌فایده است؛ این شرایط با غایت نهاد داوری در تعارض است. در وضع موجود نسبت به این پرونده­ها، چگونه عمل می­شود و چگونه باید باشد؟ چنانچه قاضی بتواند با تأخیر در داوری، شواهد افزون‌تری را جمع­آوری کند، آیا مجاز است با تمسک به شواهد کمتر، به صدور رأی مبادرت ورزد؟
10. مسئله حصر بدون محاکمه، به لحاظ فقهی، چگونه باید بررسی شود؟ تقدم امنیت ملی بر حقوق اساسی اشخاص و معیار تشخیص مصادیق لزوم تقدم و اعتبارسنجی آن‌ها.
11. مسئله محکومیت به مجازات نقدی، تغییر مدام ارزش جریمه و نسبت این وضعیت با مساوات در برابر قانون؛ به‌عنوان نمونه جرائم نقدی برای قشری خاص، بازدارنده و یا آسیب­زا است، اما برای برخی اقشار چنین نیست. همچنین گذر زمان، سبب می­شود از قشری واحد، دو مجازات باارزش متفاوت به عمل آید. درمجموع به نظر می­رسد، باید اوضاع اقتصادی کشور در تناسبی منضبط با جرائم نقدی و مالی قرار گیرد.
12. بازخوانی فقهی مسئله رجم در جهان امروز.
13. قاعده الزام و لوازم آن در رویکرد قضایی به اصل مسئله داوری.
14. فقه جزا در تاریخ کشورهای اسلامی و ایران؛ تغییرات نگاه به کیفیت و کمیت مجازات.
15. تبیین فقهی معافیت و بخشش مجازات: مسئله عدالت و مساوات در خصوص کسانی که مشمول معافیت رویه­ای نشده­اند و بررسی تعارض با غایت مجازات.

منابع:

قواعد فقه بخش جزا، مصطفی محقق داماد، سمت. بایسته­های فقه جزا، محمود هاشمی شاهرودی، میزان. فقه تطبیقی بخش جزایی، محمد موسوی بجنوردی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

• فقه و پزشکی

1. ضمان درمان: آسیب­شناسی روش موجود با توجه به اقتضائات علم و محدودیت‌های ناگزیر این حوزه.
2. سقط‌جنین.
3. مرگ مغزی؛ آیا مرگ مغزی همان مرگی است که موضوع آثار شرعی است؟
4. اهدای اعضاء؛ آیا اذن بازماندگان برای اهداء عضو کفایت می­کند؟ آیا معنونِ حفظ، جان مسلمین است یا هتک و ظلم؟
5. مسائل مرتبط با بارداری بیرون از رحم، اجاره رحم، لقاح مصنوعی، دست‌کاری ژنتیکی جنین.
6. وظایف شرعی حاکمیت در امر درمان؛ آسیب­شناسی وضع موجود و ترسیم نقطه ایدئال به لحاظ فقهی.
7. تشریح جسد، جهت آموزش پزشکی در مورد جسد افراد گمنام یا افرادی که جسدشان هدیه می­شود.
8. اتانازی.
9. نسبت فقه و روایات طبی؛ نگاه اجتهادی فقه نسبت به تمسک به این روایات چیست؟
10. حکم فقهی ایذاء و اتلاف حیوانات در راستای تحقیقات زیستی و پزشکی و شروط جواز آن.

منابع:

روش‌های نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، مجموعه مقالات، سمت. پیوند اعضا در آینه فقه، علی پور جواهری، دانشگاه امام صادق (ع). نگرشی جامع به پیوند اعضا، باقر لاریجانی، بنیاد امور بیماری‌های خاص. باروری‌های پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق، محمدرضا رضانیا، بوستان کتاب. رحم جایگزین، جمعی از مؤلفان، سمت. مسئولیت پزشک در فقه و حقوق کیفری ایران، مهدی نجاتی، خرسندی. دانشنامه فقه پزشکی، محمدعلی قاسمی، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).

• فقه و پژوهش­ در علوم فنی و امنیتی-نظامی

1. آزمایش موشکی و خسارات محیط زیستی به حیوانات و انسان­ها.
2. تحقیقات هسته­ای و مخاطرات انسانی؛ خصوصاً برای ساکنین اطراف نیروگاه­ها.
3. آزمایش داروهای تازه کشف‌شده بر روی انسان­ها به‌صورت داوطلبانه.
4. تحقیق پیرامون مسائلی که قابلیت سوءاستفاده گسترده از سوی حاکمان سیاسی را دارد.
5. ساخت و نگهداری سلاح هسته­ای، حتی به جهت بازدارندگی.
6. مسئله شکنجه.
7. عملیات جاسوسی گسترده جهت کشف مخاطرات امنیتی؛ بررسی ضرورت و آسیب­های جدی به حریم خصوصی از منظر فقهی.

منابع:

تولید و استفاده از سلاح­های کشتارجمعی از دیدگاه فقه اسلامی، محمدجواد فاضل لنکرانی، مجله حقوق اسلامی ش ۳۹٫ سلاح­های کشتارجمعی و مبانی فقهی و حقوقی ممنوعیت استفاده از آن‌ها، محمود حکمت­نیا، مجله حقوق اسلامی ش ۳۸٫ مبانی قرآنی و تحلیل فقهی منع شکنجه بامطالعه اسناد بین­المللی و حقوق ایران.

• فقه؛ اقلیت­های مذهبی و تقریب

1. آزادی­های مشروع اقلیت­های مذهبی در جامعه اسلامی.
2. حکم اعمال و اظهارات منافی با همزیستی مذاهب.
3. شروط عام و خاص لزوم التزام عملی به احکام فقهی برای مسلمین ساکن در کشورهای بیگانه.

منابع:

اسلام و اقلیت­های مذهبی، محمدباقر طاهری، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. حقوق و آزادی­های اقلیت­های مذهبی در ایران، سید محمود ساداتی، دادرسی، ش ۸۷٫ اقلیت­های مذهبی در اسلام، منوچهر بزرگمهر، مجموعه حقوقیریال ش ۲۵۹٫ گفتاری پیرامون وحدت اسلامی و تقریب مذاهب، محمدعلی تسخیری، اندیشه تقریب ش ۸٫ برداشت­های مختلف از تقریب مذاهب اسلامی، محمدطاهر اقبالی، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، ش ۲۶٫

• فقه و حقوق بشر

1. مبانی فلسفی بیانیه حقوق بشر و نسبت آن با انسان­شناسی اسلامی.
2. بررسی تطبیقی مفاد و بندهای اعلامیه با نگره فقهی.
3. حقوق بشر اسلامی و کوشش برای نظریه­پردازی به شکل ایجابی.
4. رابطه حق و تکلیف بشر در اندیشه دینی.

منابع:

تحقیق در دو نظام حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب، محمدتقی جعفری، دفتر خدمات حقوقی بین‌الملل جمهوری اسلامی. حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، حسین مهر پور، اطلاعات. فلسفه حقوق بشر، عبدالله جوادی آملی، اسراء. حقوق بشردوستانه بین­المللی: رهیافت اسلامی، مصطفی محقق داماد؛ مرکز نشر علوم اسلامی. پاسخ به پرسش­هایی پیرامون مجازات اسلامی و حقوق بشر، حسینعلی منتظری، گواهان.

• فقه و حوزه بین­ الملل

1. ضرورت تبیین یک نظریه عقد بین‌المللی: عقد میان دول در مقابل عقد میان طرفین خصوصی که در فقه شناخته‌شده و محور تحلیل­ها است.
2. تعیین چارچوب‌های مشروع روابط دیپلماتیک.
3. بررسی فقهی عضویت در سازمان­های بین­المللی و تعهدات قهری به قواعد عضویت: نمی­توان وارد تعهدات بین­المللی شد و انتظار داشت تمام رویکردها و قوانین داخلی هر کشور در پیمان بین­المللی لحاظ شده باشد؛ چراکه در این صورت امکان تعامل منتفی است. هرچند طرف‌های همکاری در سطح بین‌الملل، به قوانین داخلی کشورهای عضو، پایبند هستند و باید باشند. نتیجه آنکه جهت تحفظ تام بر قوانین داخلی یا باید از مشارکت بین­المللی دست کشید یا به قواعد همکاری تن داد و این، موضوع فقهی مهم برای بررسی است. قابل‌ذکر است که قانون اساسی -اصول ۷۷ و ۱۲۵- و ماده ۹ قانون مدنی، اعتبار معاهدات بین­المللی را در حد قوانین عادی داخلی به رسمیت شناخته است.
4. بررسی اختصاصی چند تعهد بین­المللی مهم: کنوانسیون حقوق زنان و کودکان، سند توسعه پایدار، سند ۲۰۳۰؛ فارغ از نگاه جناحی و صرفاً به لحاظ فقهی.
5. مدرن بودن گفتمان حقوق بین­الملل و تمهیدات لازم جهت ورود فقه سنتی به این حوزه.

منابع:

تنظیم معاهدات بین­المللی در حقوق کنونی ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه اسلامی، حسین عنایت، دفتر خدمات حقوقی بین­الملل جمهوری اسلامی ایران. فقه سیاسی: حقوق تعهدات بین­المللی و دیپلماسی در اسلام، عباسعلی عمید زنجانی، سمت. مبانی فقهی روابط بین­الملل، محمود علوی، امیرکبیر.

• فلسفه فقه

1. تفاوت فلسفه فقه با فلسفه احکام یا تشریع و نیز با اصول فقه.
2. ضرورت و اهمیت فلسفه فقه.
3. تقدم منطقی و تأخر عملیاتی فلسفه فقه از فقه.
4. پیشینه مباحث فلسفی فقهی.
5. فقه و عرف؛ عرف در کدام معنا می­تواند به شکلی فنی در فقه و افتاء اثر گذارد؟
6. فقه و عقل؛ بررسی روابط میان نصوص و روایات با عقل در معانی مختلفش.
7. بحث بر روش­شناسی استنباط و مبانی حجیت آن بر مجتهد و سپس بر مقلد.
8. ماهیت و شروط و ضوابط افتاء.
9. بررسی موضوع و قلمروی علم فقه در تقابل با حقوق و اخلاق.
10. فقه المقاصد؛ امکان کشف اهداف کلی شارع و نحوه ملاحظه آن در فرایند استنباط.
11. مبادی علم فقه: مبادی کلامی، فلسفی، جهان­شناختی، انسان­شناختی، دین شناختی، مبادی علمی لازم جهت تفقه.
12. فقه و مسئله خاتمیت، جامعیت، جاودانگی و جهان روایی.
13. ارزیابی جایگاه روایات و سیر عملی معصومین در تفقه: ارزیابی انتقادی اوضاع روایات با توجه به زمینه صدور و نیز شئون معصومین (ع) و قواعد بررسی این موضوعات.
14. بازشناسی رابطه فقه سنتی و حقوق مدرن: ظرفیت­های هریک، چگونه می­تواند در راستای توسعه دیگری مورداستفاده قرار گیرد؟ منابع فقهی، با منابع معتبر در حقوق و نیز نوع ادله، با یکدیگر تفاوت دارند و باید موردتوجه قرار گیرد، خصوصاً در مورد عرف عقلا.

منابع:

فلسفه علم فقه، سعید ضیایی فر، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. فلسفه فقه، مهدی مهریزی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. گفتگوهای فلسفه فقه، دفتر تبلیغات اسلامی.

• فقه مقارن

1. ضرورت و اهمیت فقه مقارن با توجه به شواهد تاریخی از فقهای شیعه و سنی.
2. نشان دادن مواردی که استفاده از مقارنه، سبب استقامت در اجتهاد و افتاء شده و می­شود.
3. تعیین ابوابی از فقه که برای مقارنه اولویت‌دارند.
4. معرفی برترین آثار در این زمینه و مقایسه روش­ها و سطوح بهره­مندی از منابع دیگر مذاهب.

منابع:

فقه مقارن، محمدجواد مغنیه، تک‌رنگ. سیر تاریخی تدوین کتب فقه مقارن، محمد معینی­فر، نشر ادیان. دایره‌المعارف فقه مقارن، زیر نظر آیت‌الله مکارم شیرازی، مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع). فقه مقارن: چاره­جویی و تلاش برای رفع اختلافات فقهی، علیرضا فیض، مقالات و بررسی­ها، ش ۳۲ و ۳۳٫ آرمان فقه مقارن، عابدین مؤمنی، فقه مقارن، ش ۵٫

• فقه قدما و متأخرین

تفاوت­های این دو فقه شناسایی و ارزیابی شود؛ به نظر می­رسد ظرفیت نهفته بزرگی در این میان قرار داشته باشد که هنوز موردبررسی قرار نگرفته است. برخی نگاه­های فقهی متأثر تغییر زمانه و شکل حکومت­ها پدید آمده است که در صورت مقایسه، می­توان به آن‌ها التفات یافت؛ همچنین دسترسی به منابع و تمسک‌های به عرف متشرعه، کیفیت متفاوتی دارند که آگاهی از آن‌ها برای پژوهشگر غنیمت است.

• تاریخ فقه

1. تاریخ مکاتب و مدرسه­ها.
2. تاریخ موضوعی فقه؛ تعریف پروژه مناسب با مسائل چالشی روز: این حوزه مورد غفلت واقع‌شده است. هرچند به‌صورت پراکنده در پایان­نامه­ها و مقالات به فراخور موضوع، تلاش­هایی صورت گرفته است. این نگاه تاریخی می­تواند به بازخوانی ادله کمک کند و برای استنباط نقش قرینه مؤید از ادله را بازی کند.
3. تاریخ رویکردها به منابع فقه؛ مانند تاریخ رویکردها به علم رجال، روایات، ظاهر کتاب و …

منابع:

تاریخ فقه و فقها، ابوالقاسم گرجی، سمت. تاریخ فقه شیعه، محمدمهدی آصفی، قدس. پیش­درآمدی بر تاریخ تحول فقه شیعه، علی صافی گلپایگانی، ترجمه محمدحسن توکل، مؤسسه انتشارات حضرت معصومه (س). تاریخ فقه و فقها، حبیب­الله عظیمی، اساطیر. درآمدی به فقه اسلامی، یوزف شاخت، ترجمه یاسر میردامادی، گام نو. تاریخ فقه مذاهب اسلامی، کاظم مدیرشانه­چی، بوستان کتاب.

• فقه محیط‌زیست

1. شروط اباحه و حرمت هر عمل یا برنامه آسیب­زا، نسبت به محیط‌زیست.
2. بازخوانی مفهوم محیط‌زیست در تناسب با مفاهیم و روش­های بحث فقهی؛ به‌عنوان نمونه اگر کشتار حشرات موذی، در گفتمان رایج حمایت از محیط‌زیست، تقبیح شود، آیا فقه نیز حکم ممنوعیت شرعی خواهد نمود یا از مناط‌های دیگری تبعیت می­کند؟
3. دغدغه‌های محیط زیستی تا کجا در قلمرو اهتمام‌های فقه قرار می­گیرد؟ به‌عنوان نمونه آیا فقیه ازآن‌جهت که فقیه است، چه ازلحاظ بودن در رأس حکومت اسلامی و چه به‌صورت شخصی، باید نسبت به آب شدن یخ­های قطبی، اعلام موضع کند؟
4. حفظ محیط‌زیست، ذیل چه عنوان شناخته‌شده‌ی فقهی وجوب می­یابد؟ باید مراقب بود مسائل خاص و عرفی دوران مدرن بی‌حساب و به شکلی غیر روشمند و اندیشیده شده وارد فقه نشود.

منابع:

مبانی حفاظت محیط‌زیست در اسلام، صادق اصغری لفمجانی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. اسلام و محیط‌زیست، خالد فضلان، ترجمه حدادیان مقدم، شرکت به­نشر. اسلام و محیط‌زیست، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، اسراء. نهضت حفظ محیط‌زیست، آیت‌الله سید علی خامنه­ای، انقلاب اسلامی. درآمدی بر فقه محیط‌زیست، محسن عمیق، کاوشی نو در فقه، ش ۵۹٫

• فقه مدیریت

1. لزوم عدالت سازمانی: طراحی معطوف به عدالت؛ راهکارهای ایجابی فقه دراین‌باره چیست؟
2. مفهوم «مدیر» به لحاظ فقهی ناشناخته است؛ پس از مفهوم­سازی مناسب، وظایف و حقوقش باید بازشناخته شود. مدیریت­های سازمان­یافته و نهادی موجود، سابقه­ای در سنت ما ندارد؛ لذا جز مفهوم حاکم، والی، قیم، نائب، امیر -لشگر یا حکومت- مفهومی متناسب با این پدیده امروزین نداریم.
3. مشروعیت اعتصاب -دست کشیدن از کار- توسط کارگران و کارمندان جهت دستیابی به حقوق خود.
4. مسئله انتساب مسئولیت شرعی سازمانی؛ متعلق مسئولیت در یک سازمان شخص است یا ساختار؟ فقه در این موارد چگونه حکم می­کند؟
5. مسئله حضور زنان در سازمان­ها با توجه به شرایط متفاوت آن‌ها؛ تصویر دینی از عفاف و ارتباط آن با شرایط امروزین حضور زنان. آیا فقه، فارغ از اینکه حکم به عدم مطلوبیت آن نماید، می­تواند راهکاری پیشگیرانه یا اصلاح گرانه در این زمینه ارائه کند؟

منابع:

اصول و مبانی مدیریت اسلامی، اسماعیل قبادی، موسسه فرهنگی انتشاراتی فقه. فقه الاداره: چیستی و کلیات، سید صمصام­الدین قوامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

• فقه و ارتباطات

1. فقه و توریسم خارجی.
2. معامله و توسعه روابط اقتصادی با یهودیان و مسیحیان ذمی و نیز با کفار مانند بهاییان.
3. ازدواج با اقلیت­های مذهبی.
4. انتصاب در مناصب سیاسی، حکومتی و علمی مانند استاد دانشگاه، دبیر دبیرستان و معلم مدارس.
5. تساوی در میزان حقوق شهروندی.
6. سیاست کلی حکومت اسلامی در قبال بسط کمی و ورود به مناصب مؤثر، باید چگونه باشد؟ جذب یا دفع؟ یکپارچگی فرهنگی یا تکثر فرهنگی؟

منابع:

دوفصلنامه دین و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع).