آشنایی با طرح ملی «مشق اجتهاد»

درآمد

ضرورت طرح

برطرف کردن ضعف فقه پژوهان در حوزه پژوهش و نگارش متن علمی.

اهداف طرح

1. توانمندسازی پژوهشگران فقه در شناسایی و تحلیل نیازها و تبدیل آن ها به مسئله با تأکید بر رویکرد اجتهادی و استفاده از روش ها و الگوهای جدید پژوهشی.
2. تقویت و توسعه روش ها و مبانی تحقیق در فقه با شاخص های کارآمدی، استناد و عقلانیت.
3. کارآمدسازی و چابک سازی فرآیند پژوهش در فقه و کاهش هزینه تمام شده.
4. پیوند میان پژوهش، آموزش و کاربردسازی در فقه.
5. بازشناسی و تکمیل رویکرد اجتهادی و دستیابی به مدل بومی حل مسئله مبتی بر آن در فقه.

مخاطبان طرح

مخاطبین کارگاه ها، پژوهشگران نیمه فعال حوزه فقه هستند که در دوره سطح ۴ مشغول به تحصیل بوده و با توجه به حضور در مؤسسات فقهی، از علاقه مندی لازم برای پیگیری مباحث فقهی استدلالی نیز برخوردار هستند.

البته در ضمن بیان سیاست های اجرایی، گفته خواهد شد که در شرایطی، امکان حضور طلاب سطح ۳ نیز در این کارگاه ها وجود دارد.

خلاصه طرح

برگزاری کارگاه ۱۵ جلسه ای آموزش روش فقه پژوهی به همراه بخش های غیر حضوری.

موضوع این کارگاه ها، روش شناسی و روش تحقیق در دانش فقه است. افراد حاضر در هر کارگاه، بین ۱۲ تا ۲۰ نفر هستند.

ارائه گواهی کارگاه، منوط به ارائه یک طرح تفصیلی مقاله ای علمی ترویجی در حوزه فقه از سوی دانش پژوهان تا پایان زمان کارگاه و نگارش آن حداکثر چهارماه پس از برگزاری کارگاه است. همچنین افراد می توانند ایده مرکزی مقاله خود را در قالب یک یادداشت ۴۰۰ کلمه تنظیم کنند تا در صورت تأیید، در سایت شبکه اجتهاد منتشر گردد.

جدول کارگاه های روش فقه پژوهی

خروجی طرح

الف: توانمند سازی و فعال سازی پژوهشگران مستعد اما تازه کار در مقاطع تحصیلی تخصصی فقه و علوم وابسته.

ب: تدوین مجموعه طرح نامه مقالات علمی.

ج: تدوین مجموعه طرح نامه مقالات پژوهشی در موضوعات مناسب که حداقل یک چهارم آن از سطح علمی ترویجی برخوردار باشد.

د: تقویت گفتمان پژوهش و روش شناسی در فضای دانش پژوهان تخصصی فقه و علوم وابسته.

نقشه راه عملیاتی

سیاست های آموزشی

رویکرد اصلی کارگاه ها، مبتنی بر آموزش به شیوه کارورزی است. بنابراین تلاش می شود تا بیشترین آموزش ها، در حین انجام کار توسط محقق و به صورت پرسش و پاسخ صورت گیرد.

برخی از محتواهای کارگاه ها، به صورت معرفی کتاب یا در اختیار قراردادن جزوه تنظیمی توسط گروه پژوهش مرکزی دبیرخانه در اختیار فقه پژوهان قرار گرفته و دانش پژوهان، پیش از حضور در کارگاه، موظف به مطالعه و احیانا شرکت در امتحان آن محتوا هستند. بدیهی است امکان حضور در کارگاه، تنها با قبولی در امتحان این متون پیش نیاز میسر خواهد بود.

امکان برگزاری برخی دروس به صورت مجازی وجود دارد. این دروس، طبیعتا دروس غیر اصلی کارگاه ها خواهند بود که کارورزی در آن ها، از اهمیت بالایی برخوردار نیست.

در طول برگزاری دوره، می توان از اساتید راهنما در نوبت بعد از ظهر، برای حل اشکالات فقه پژوهان در طراحی طرح نامه استفاده کرد.

محیط برگزاری کارگاه باید بیشترین مناسبت با محتوای ارائه شده و بیشترین امکان کارورزی را برای پژوهشگران فراهم سازد. بدین منظور مناسب است کارگاه آشنایی با منابع، در کتابخانه و کارگاه های آشنایی با نرم افزارها و پایگاه های پژوهشی، در اتاق رایانه برگزار شود.

سیاست های اجرایی

1. مشارکت مؤسسات فقهی در روند برگزاری کارگاه، موجب امکان حضور طلاب مشغول به تحصیل در دوره سطح سه آن مؤسسه را فراهم خواهد نمود؛ علاوه بر اینکه تعیین زمان و طول مدت برگزاری کارگاه نیز با هماهنگی آن مرکز خواهد بود.
2. کارگاه ها را می توان در بازه زمانی دو یا سه روزه و یا در روزهای آخر هفته، در ضمن دو یا سه هفته برگزار نمود. این امر وابسته به هماهنگی اساتید و مؤسسه محل برگزاری کارگاه ها است.
3. از تمام کارگاه ها، تصویر برداری صورت گرفته و تصاویر آن ها جهت درج در آرشیو و گزارش تصویری و همچنین استفاده در کلاس های مجازی، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
4. اساتید موظفند محتوای دقیق کلاس خود را بر اساس سرفصل های تنظیمی توسط کمیته علمی، در قالب فایل power point به دبیرخانه تحویل دهند.

سیاست های موفقیت

1. برگزاری هر دوره با همراهی مراکز تخصصی فقهی، باعث حضور پژوهشگران برگزیده و علاقه مند در حوزه فقه بوده و در نهایت منجر به خروجی مد نظر خواهد بود.
2. انتخاب اساتید پژوهشگر به نام و موفق حوزه فقه برای برگزاری کارگاه ها، بار علمی و محتوایی هر کارگاه را برای هر دانش پژوه، افزون خواهد نمود.
3. ترغیب پژوهشگران به فعالیت پژوهشی توسط اساتید، ذکر موفقیت ها و عدم موفقیت ها در این زمینه و لزوم بهره مندی جامعه و سایرین از دیدگاه های پژوهشگران، موجب علاقه دانش پژوهان به پژوهش خواهد بود.
4. تعیین استاد راهنما، جهت پیگیری و کمکِ آموزشی در نوشتن مقاله، برای هریک از پژوهشگران، در بازه زمانی چهار ماهه بعد از پایان کارگاه ها، موجب ترغیب دانش پژوهان به نوشتن مقاله خواهد بود. امتیاز استاد راهنما، ذکر نام استاد به عنوان نویسنده مشترک با پژوهشگر خواهد بود.
5. طی امضای تفاهم نامه با اکثر مجلات فقهی حوزوی و دانشگاهی سطح کشور، چاپ مقاله هر یک از پژوهشگران در یک مجله تضمین شده است. انتشار مقاله نویسنده، به یقین موجب ترغیب پژوهشگر به ادامه فعالیت پژوهشی خواهد شد.
6. برگزاری میزگرد تخصصی با عنوان “چالش های فقه در دنیای معاصر” در آخرین جلسه هر دوره کارگاه، با حضور سه تن از ناموران دانش فقه، باعث آشنایی دانش پژوهان، با کمبود ها و چالش های پیش روی فقه شده و آنان را برای رفع این چالش ها به تکاپو وا خواهد داشت.
7. ارائه گواهی فوق العاده، از سوی مراکز معتبر حوزوی به تأیید مرکز مدیریت حوزه های علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نماینده مراکز تخصصی برگزار کننده کارگاه و نماینده اساتید به نام حوزه فقه، به دانش پژوهانی که مقاله خود را به دبیرخانه طرح تحویل دهند، منجر به ترغیب ایشان در این امر خواهد بود.
8. پیگیری دبیرخانه طرح، در بازه زمانی چهارماهه نوشتن مقاله، به صورت تماس تلفنی و ارسال پیامک باعث واداشتن دانش پژوهان به نوشتن مقاله خواهد بود.
9. برگزاری مصاحبه علمی و انگیزشی در ابتدای هر دوره از کارگاه با دانش پژوهان و ارزیابی آن ها برای ورود به دوره، منجر به پالایش افراد برگزیده، برای این دوره خواهد بود.
10. اهمیت برگزاری این دوره برای دانش پژوهان، به وسیله برگزاری جلسه توجیهی مراکز فقهی برگزار کننده با دانش پژوهان، معرفی تفصیلی هر یک از کارگاه ها، توسط مدیر طرح، در ابتدای هر دوره و همچین اخذ مبلغی از دانش پژوهان به عنوان حق شرکت در هر دوره، برای شرکت کنندگان احراز خواهد شد.